Чӑваш Енре аслӑ ӳсӗмрисен хушшинче «Спортлӑ вӑрӑм ӗмӗр» республика спартакиади иккӗмӗш хут иртнӗ. Йӗркелӳҫисем — ЧР Транспорт министерстви тата «Урожай» вӑй-хал культурипе спорт обществи. Хальхинче спортсменсене Йӗпреҫ районӗ йышӑннӑ.
Ӑмӑртӑва республикӑри район-хуласенчи 26 команда — пӗтӗмпе 234 ҫын — хутшӑннӑ. Тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ ҫынсем ишессинче, ҫӑмӑл атлетикӑра, сӗтелҫи теннисӗнче, перессинче, шахматра, эстафетӑра тупӑшнӑ.
Спартакиада ҫӑмӑл атлетика турнирӗпе уҫӑлнӑ. Арҫынсемпе хӗрарӑмсем 400 тата 200 метра чупассинче тупӑшнӑ. Кунта Комсомольски районӗнчи Галинӑпа Анатолий Давыдовсене ҫитекенни пулман. Ҫапах ҫак район команди ҫак тӗсре 3-мӗш вырӑн ҫеҫ йышӑннӑ. Елчӗк тата Хӗрлӗ Чутай районӗсем 1-мӗшпе 2-мӗш вырӑнсене пайланӑ.
Кун хыҫҫӑн спортсменсем вӑй-хал культурипе спорт комплексне кӗнӗ. 50 метра ишессинче Йӗпреҫ районӗнчи Владимир Васильев йышӑннӑ. Хӗрарӑмсен йышӗнче Шупашкарти Фрида Кузнецова ҫӗнтернӗ. Шупашкар районӗнчи Людмила Федорова тата Шупашкарти Сергей Юрьев сӗтелҫи теннисӗнче ҫӗнтернӗ.
Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхальти информаципе культура центрӗнче районти шкул ачисемпе вӗрентекенсем хушшинче «Поэзи ҫӑлтӑрӗсем — 2014» фестиваль иртнӗ. Ӑна поэзие юратакан, ӑнланакан, чунпа туякан пултаруллӑ ҫамрӑксене, вӗрентекенсене тупса палӑртас тата хавхалантарас тӗллевпе йӗркеленӗ. Фестивале райадминистрацин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗ, Ҫирӗклӗ Шӑхалӗнчи вӑтам шкул, вырӑнти информаципе культура центрӗ тата «Елчӗк ен» хаҫатӑн «Шӑнкӑрав» кӑларӑм. пӗрле ирттерме шут тытнӑ.
Илемлӗ вулакансен фестивальне 70-е яхӑн ачапа вӗрентекен хутшӑннӑ. Хутшӑнакансене ҫулне тӑватӑ ушкӑна пайланӑ. Номинацисенчен вара ҫаксем пулнӑ: «Чӑваш поэчӗсем чӑвашлӑх темипе ҫырнӑ сӑвӑсене илемлӗ вуласси», «Чӑвашла ҫырнӑ автор хайлавӗ», «Чӑваш юрри».
Конкурса Чӑваш Тӑрӑмӗнчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан тӗп шкултан пурӗ улттӑн хутшӑннине пӗлтерет вырӑнти ял тӑрӑхӗ. Алина Краснова, Алина Галкина тата Светлана Фомкина иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.
Сӑнсем (18)
Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви паян пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 197 пин гектар акнӑ, ку вӑл планпа пӑхнин 94,5 проценчӗ пулать. Тӑхӑр районта плана пурнӑҫланӑ. Ытти хӑш-пӗр районта ӗҫе вӗҫлесе пыраҫҫӗ — 8 муниципалитетра 90 процентран иртнӗ. Цифрӑсем тӑрӑх хакласан, улатӑрсем юлса пыраҫҫӗ. Унта планпа пӑхнин 61,1 проценчӗ чухлӗ кӑна акнӑ. Ҫуртрисенчен чылайӑшӗ каярах акмалли культурӑсем иккен, куккуруса унта 2700 га акма палӑртнӑ, хуратула — 500 га.
Аграри ведомстви талӑксерен вӑтамран миҫе гектар акнине те тишкернӗ. Кӑҫал вӑл 6,6 пинпе танлашнӑ. Чи вӑйлӑ ӗҫленӗ кун ака уйӑхӗн 29-мӗшне тивнӗ — ун чух 18,4 пин гектар акнӑ. Пӗлтӗр ҫавӑн пек кун ҫу уйӑхӗн 3-мӗшне тивнӗ. Ҫавӑн чухне 17,2 пин гектар ҫӗннӗ.
Паянхи кун хуҫалӑхсем ытти культура акасси-лартассипе те ҫине тӑраҫҫӗ. Ҫӗрулмине тунтикун тӗлне 4,8 пин гектар лартнӑ. Кунсӑр пуҫне пахча-ҫимӗҫе 340 гектар, горчицӑна 1125 гектар, пӗр ҫул ӳсекен курӑксене 11,4 пин, нумай ҫул ӳсекеннисене 3,8 пин гектар акнӑ. Улатӑр тата Патӑрьел районӗсенче 400 га сахӑр кӑшманӗ, Улатӑр, Патӑрьел, Комсомольски, Пӑрачкав, Елчӗк районӗсенче 500 га рапс акнӑ.
Нумаях пулмасть Чӑваш кӗнеке издательствинче СССР Журналистсен союзӗн пайташӗн, чылай ҫул Елчӗк район хаҫачӗн редакторӗнче, культура пайӗн ертӳҫинче ӗҫленӗ паллӑ журналистӑн, ҫыравҫӑн, Патреккелте ҫуралса ӳссе унтах пурӑннӑ Александр Миллинӑн кӗҫӗн ҫулхи ачасам валли пухса хатӗрленӗ «Мухтанчӑк» ятлӑ кӗнеки кун ҫути курнӑ.
Ҫак кунсенче вара Патреккел ял тата шкул вулавӑш фончӗ унӑн ывӑлӗ Борис Миллин ыркӑмаллӑх акцине хутшӑнса парнеленӗ ҫӗнӗ чӑвашла кӗнекесемпе пуянланнӑ. Кӗнекене сӳтсе явма пуҫтарӑннӑ май пӗчӗк вулакансене ял тата шкул вулавӑш библиотекарӗсем Тамара Захаровӑпа Татьяна Никифорова Александр Георгиевичӑн пурнӑҫӗпе тата ӗҫӗ–хӗлӗпе паллаштарнӑ.
Александр Миллин ывӑлӗ Борис Александрович кӗнеке мӗнле калӑплани, пичетрен тухни ҫинче чарӑнса тӑнӑ, ачасене вӗренӳре тӑрӑшса вӗренме, кӗнекепе яланах туслӑ пулмаллине ӑнлантарнӑ. «Мухтанчӑк» кӗнекене И.В.Алексеев художник ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ тесе пӗлтернӗ район администрацийӗн сайтӗнче.
Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Пӑва шкулӗнче Раҫҫей ҫарӗн полковникӗпе, педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗпе Геннадий Анатольевич Ильинпа тӗлпулу иртнӗ. Унта тивӗҫлӗ канури Алимпия Фомина, чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентекенӗ Светлана Павлова, Ҫӗнӗ Пӑвари вулавӑшӑн библиотекарӗ Зоя Шумилкина, шкул ачисем, культура ӗҫченӗсем хутшӑннӑ.
Геннадий Анатольевич Ҫӗнӗ Пӑвари вулавӑша ҫитсе курнӑ. Кунта вӑл «Савнӑ ялӑм, тӑван ял» альбомпа паллашнӑ. Хӑй вӗренсе тухнӑ шкулта ӗҫӗ-хӗлӗ пирки каласа кӑтартнӑ, ыйтусене хуравланӑ.
Геннадий Ильин Ҫӗнӗ Пӑвара ҫуралса ӳснӗ, Челепири ҫарпа танк аслӑ училищинчен, Ленин ячӗллӗ ҫарпа политика академийӗнчен вӗренсе тухнӑ. РФ Ҫарпа хӗҫпӑшал вӑйӗсен ҫар университетӗнче адъюнктурӑра ӑс пухнӑ. Мускаври Суворов ҫар училищин кафедрин пуҫлӑхӗ пулнӑ. 2000 ҫултанпа вӑл — РФ Хӳтӗлев вӑйӗсен тыл штабӗн управленийӗн пуҫлахӗн ҫумӗ.
Халӗ полковник И.М.Губкин ячӗллӗ Раҫҫей патшалӑх нефтьпе газ университетӗнче ӗҫлет.
Ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Елчӗкре «Чӑваш чӗлхи, тӑван ен культури, чӑвашлӑх ыйтӑвӗсем» темӑпа семинар иртрӗ. Ӑна йӗркеленӗ Елчӗк районӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен ассоциацийӗн ертӳҫи Нина Левая пулчӗ.
Ӗҫлӗ калаҫӑва Шупашкартан «Хыпар» издательство ҫурчӗн директорӗ — тӗп редакторӗ, чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ А.П.Леонтьев, «Тӑван ен культури» кӗнекесен авторӗ Е.А.Михайлова (Енькка), ЧР учителӗсен ассоциацийӗ ҫумӗнчи чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен секцийӗн ертӳҫи Г.Н.Никифоров, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн сотрудникӗ Эктор Алос-и-Фонт, Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн доценчӗ Н.Г.Иванов, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ В.М. Семенов килсе ҫитрӗҫ. Ҫавӑн пекех Елчӗк, Шӑмӑршӑ, Комсомольски районӗсенчи чӑваш чӗлхипе литератури, тӑван ен культури, истори вӗрентекенӗсем, таврапӗлӳҫӗсем, культура ӗҫченӗсем хутшӑнчӗҫ. Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Н.П. Миллин канӑшлава хутшӑнакансене Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе саламларӗ, ӑнӑҫу сунчӗ.
«Тӑван чӗлхене юратакансем — чӑн-чӑн телейлӗ ҫынсем. Вӗсем ҫак вӗҫӗ-хӗррисӗр тӗнчен мӑнаҫлӑхне ӑнкарса чӑваш халӑх шӑпине, йӑли-йеркине, тӑван чӗлхен сапӑрлӑхне ӑша хываҫҫӗ, малалла пурӑнма вӑй-хал пухаҫҫӗ», — тесе шухӑшлаҫҫӗ Елчӗкри тӗп вулавӑш ӗҫченӗсем.
Тӑван чӗлхе эрнинче Елчӗкри тӗп вулавӑшра тӗрлӗ мероприяти иртет-мӗн.
Район шайӗнче ирттернӗ чӑваш чӗлхин уявӗнче, сӑмахран, вулавӑш ӗҫченӗсем «Чӑваш чӗлхи — чӗкеҫ чӗлхи» анлӑ кӗнеке куравӗпе паллаштарнӑ. Куравра Иван Яковлев чӑваш халӑхне пехиллесе хӑварнӑ чун халалӗ те тивӗҫлӗ вырӑн йышӑннӑ, Халӑха ҫутта кӑларасшӑн пӗтӗм пурнӑҫне халалланӑ ҫын хӑйӗн тивлетне Турӑ ирӗкӗ пек ӑнланса чӑвашсене таса чунлӑ та мал туртӑмлӑ пулма пилленӗ-ҫке.
Тӗнчипех паллӑ ӑсчаха, педагогика ӑслӑлӑхӗсен докторне, Патӑрьел ҫӗрӗ ҫинче амаланса-аталанса ӳснӗ Геннадий Волкова халалласа Лидия Филиппова ҫырнӑ «Пророк земли чувашской» кӗнеке хӑтлавне те йӗркеленӗ.
Ҫавӑн пекех кӗнеке куравӗнче чӑваш чӗлхин пуянлӑхне уҫса паракан тӗрлӗ тӗпчевҫӗн, сӑмах ӑстин тата Елчӗк тӑрӑхӗнчи ҫыравҫӑсен пултарулӑхӗпе паллашма май килнӗ.
Чӑваш халӑх сайчӗ, Тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» каналпа «Шкул ТВ» канал, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ Чӑваш чӗлхи кунӗ тӗлне йӗркеленӗ «Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен конкурсне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ.
Ку ӑмӑртӑва пурӗ 173 ӗҫ ҫитрӗ. Вӗсенчен 157-шне хакларӑмӑр. Хаклав калӑпӑшӗ пысӑк пулнӑран кая юлса ҫитнӗ ӗҫсене хак пама ӗлкереймерӗмӗр. Анчах пӑшӑрханма кирлӗ мар — вӗсем те хутшӑнни пирки ӗнентерӳ хутне илӗҫ.
Хаклав ӗҫне виҫҫӗн ирттертӗмӗр: тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» телеканалӑн ертӳҫи Олег Цыпленков (вӑл видео пахаларӗ), Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Николай Плотников (ӳкернӗ чухне усӑ курнӑ фона хак пачӗ), Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищин преподавателӗ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Надежда Кириллова (интонаци тӗлӗшӗпе хакларӗ). Хаксене парса тухнӑ хыҫҫӑн эпир ҫапла пӗтӗмлетӳ турӑмӑр: интонацишӗн 100%, видеошӑн — 70%, фоншӑн — 50%. Интонацие мала лартнине ҫакӑнпа сӑлтавларӑмӑр — ача е хутшӑнакан сӑвва лайӑх вулать пулсан видео пахалӑхӗ япӑхрах пулсан та ӑна тепре ним мар чаплӑ техникӑпа ӳкерме пулать. Тивӗҫлӗ шайра сӑвӑ калаймана вара вӗрентме — йывӑртарах, кунта нимӗнле техника та ҫӑлаймӗ.
ЧР Вӗренӳ министерствин «Эткер» центрӗнче ачасен «Ҫухатма юраманни пирки» экологи театрӗсен республика конкурсӗ иртнӗ.
Унта пӗтӗмпе Вӑрмар, Елчӗк, Красноармейски, Куславкка, Муркаш, Патӑрьел, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗрпӳ, Улатӑр, Хӗрлӗ Чутай районӗсенечи, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенчи 12 команда хутшӑннӑ.
Ача-пӑча ушкӑнӗсене жюри тӗрлӗ енчен хакланӑ: актер пултарулӑхне, жанрсене, тематикине, костюмсене. Эксперт комиссине командӑсен сценарийӗсем, ҫамрӑк артистсем тыткӑнланӑ.
Елчӗк районӗн шайӗнче иртнӗ конкурсра ҫӗнтернӗ «Эксперимент» театр студийӗ республика конкурсӗнче 2-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Елчӗк шкулӗн ушкӑнӗн «Сказка о том, как Иванушка-дурачок святой источник в селе Яльчики защищал» (чӑв. Айван Иван Елчӗкри сӑваплӑ ҫӑлкуҫа хӳтӗлени пирки калакан юмах) постановки жюри пайташӗсене килӗшнӗ. Театр студийӗн ертӳҫи — Валентина Сергеевна Мартынова.
Ӗнер, акан 14-мӗшӗнче, Чӑваш халӑх сайчӗ, Тӗнче тетелӗнчи «Сӑвар ТВ» каналпа «Шкул ТВ» канал, Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ йӗркеленӗ «Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен ӑмӑртӑвӗн йышӑну тапхӑрӗ вӗҫленчӗ. Ярса паракансем паян та пулчӗҫ — вӗсене те кӗртрӗмӗр. Пурӗ ҫапла 160 ӗҫе яхӑн пухӑнчӗ. Вӗсенчен 100 ытла видеосӑвва ӗнерпе паян кӗртрӗмӗр.
Кӗскен ҫапла пӗтӗмлетме пулать. Тӗрлӗ тӑрахсенчен хутшӑнчӗҫ. Пире уйрӑмах, конкурса Тутарстанри чӑвашсем хӑйсен ӗҫӗсене ярса пани савӑнтарчӗ. Вӗсене ятарлӑ ҫырупа пӗлтермен пулин те кӳршӗллӗ республикӑри виҫӗ районтан вуншар ӗҫ килчӗ. Чӑваш Енрен те видеосӑвӑсем тӗрлӗ тӑрӑхсенчен ҫитрӗҫ: Муркаш районӗнчен, Шупашкар районӗнчен, ҫавӑн пекех Куславкка, Ҫӗрпӳ, Вӑрмар, Елчӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Красноармейски, Тӑвай, Канаш, Йӗпреҫ районӗсенчен, Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти, Канашри, Ҫӗрпӳри шкулсенчен. Тӗрлӗ ӳсӗмрисем хутшӑнчӗҫ — 5 ҫулхи хӗрачаран пуҫласа ҫитӗнсе ҫитни таранах.
«Чӑваш ачи, сассуна пар!» видеосӑвӑсен конкурсӑн йӗрки-шывӗпе (положенийӗпе) килӗшӳллӗн ҫӗнтерӳҫӗсене пирӗн акан 24-мӗшӗ тӗлне палӑртмалла.
+0.3 °C