Ҫурхи кун ҫулталӑк тӑрантарать тетпӗр те, кӗрхи кун та питӗ яваплӑ. Хальхи вӑхӑтра хуҫалӑхсенче тӗш тырӑ вырассипе ҫине тӑраҫҫӗ.
Паянхи куна илсен, Елчӗк районӗнчи хресченсем пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене ҫурри ытла ҫулса илме ӗлкӗрнӗ. Сӑмах май каласан, ытти районпа танлаштарсан вырма лаптӑкӗ вӗсен — пуринчен пысӑкки, 20,6 пине яхӑн.
Тӗш тырӑна ҫулса илессипе ҫавӑн пекех Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Патӑрьел тата Комсомольски районӗсем малта пыраҫҫӗ. Вӗсем пурте вырмалли лаптӑкран 30 ытла проценчӗ ҫинчен ҫулса илме ӗлкӗрнӗ. Тӗшӗленӗ лаптӑк тӑрӑх пӑхсан та маларах асӑннӑ районсем малтисен ретӗнче. Хыҫалта хальлӗхе Улатӑр районӗ пырать. Ӗҫе вӑл 11,9 процент кӑна пурнӑҫланӑ.
Республикипе пӗтӗмӗшле илсен, тӗш тырӑна 75,8 пин гектар ҫинче тӗшӗленӗ, ку вӑл 27,3 процент тенине пӗлтерет.
Оперативлӑ кӑтартусем тӑрӑх пӑхсан, тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 20,4 центнера ларать.
Елчӗк районӗнчи Кӗҫӗн Таяпа ял администрацийӗн чи пысӑк та ҫутӑ кӗтесне вулавӑш валли уйӑрни пирки пӗлтерет «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫат. «Юмах тӗнчинче», «Ӗмӗр манми ҫӗнтерӳ», «Юратнӑ енӗм, Елчӗк ен», «Шупашкарӑм, савнӑ Шупашкар» чӑвашла ҫырнӑ стендсен ячӗсем вулавӑша пуянлӑх сӗмӗ кӗртсе алӑк уратинченех хӑйсем патне туртаҫҫӗ иккен унта. «Чӑвашла кунта, йӑлтах чӑвашла Елчӗк тӑрӑхӗнче. Тӑван чӗлхене хисеплеҫҫӗ, юратаҫҫӗ», — пӗтӗмлетнӗ вӑл тӑрӑхра пулнӑ хаҫатҫӑ. Пӗр кӗтесе вырнаҫтарнӑ тӗрлӗ халӑх тумӗллӗ пуканесенчен куҫа илме ҫук-мӗн. Вӑййа тухмалли аркӑллӑ кӗпе тӑхӑннӑ, умне шурӑ саппун ҫакнӑ чӑваш хӗрӗ те, пуян ҫи-пуҫлӑ чикан майри те пур кунта. Хӗрачасем ҫитӗннӗ май выляма пӑрахнӑ кивӗ пуканесене чун кӗртекенӗсем — вулакансем. Вӗсем «Ӑстапи» кружока ҫӳреҫҫӗ. Пушӑ вӑхӑт тупса тӗрлеҫҫӗ те, ҫыхаҫҫӗ те. Ӑна Светлана Агеева библиотекарь ертсе пырать. Йӗри-тавра — ешерекен хитре чечексем, чӑваш тӗррисем иккен...
«Ӑҫта мӗнле пулӗ, пирӗн ҫуллахи вӑхӑтра та вулакансем пур. Ачасем библиотекӑран тухма пӗлмеҫҫӗ. Хуларан асламӑшӗ, кукамӑшӗ патне канма килнисем ҫӑвӗпех кӗнеке йӑтаҫҫӗ.
1958 ҫулта ҫуралнӑ Борис Яковлев Елчӗк районӗнчи Энтри Таяпа ялӗнче пурӑнать. Вӑл чӑн-чӑн Кулибин тесен те йӑнӑш мар-тӑр. Унӑн чун киленӗҫӗ — ӗҫлемен кивӗ техникӑна пуҫтарса ҫенни ӑсталасси.
Вӑл ав мини-трактор пуҫтарнӑ. Ӑна ыттисенчен уйрӑмах палӑртмалла. Ҫак техника ӑна хуҫалӑхӗнче питӗ пулӑшать. Борис Яковлев ҫуркуннесерен унпа ҫӗр сухалать, акать, кӗрекунне ҫӗрулми кӑларать.
Борис Яковлев каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, унӑн ывӑлӗсемпе пӗчӗк мӑнукӗсем те алӑпа пуҫтарнӑ тракторпа кӑсӑкланаҫҫӗ.
Елчӗкре ҫарпа тинӗс флочӗн кунӗ умӗн Елчӗк районӗнчи моряксене халалланӑ палӑк уҫнӑ. Ӑна Елчӗк районӗнчи моряк ветерансен канашӗ пуҫарнипе тунӑ.
Палӑк плити ҫине ҫапла ҫырса хунӑ: «Морякам Яльчикского района за веру и правду, мужество и стойкость на боевой службе Отечеству. Сывӑ пултӑр Тинӗс-Ҫар флочӗ».
«Ӑна ентеш моряксем ҫар тивӗҫне пурнӑҫланӑ караппа пӗр пек тунӑ. Эпир пӗтӗм архивра шырарӑмӑр, кашни хӑйӗн карапне аса илчӗ. Унтан ҫарта моряк пулнӑ ентешсем канмалли кунсенче те, каҫхине те ӗҫлерӗҫ. Пурте пӗрле палӑк архитектурипе ӗҫлерӗмӗр, пӗрле ҫывӑхри лаптӑка хӑтлӑх кеӗтрӗмӗр», — тенӗ палӑка тӑвӑкансенчен пӗри Леонид Князев.
Моряксене халалланӑ палӑка елчӗксем «Елчӗк» крейсер» ят панӑ.
Республикӑри районсенче, ялсенче тухтӑрсем ҫитменни темиҫе ҫул каялла питӗ ҫивӗч ыйтуччӗ. 2011 ҫулта «Земство тухтӑрӗ» программа ӗҫлеме пуҫласан лару-тӑру лайӑх енне улшӑнма тытӑнчӗ. Унтанпа ҫулсерен ҫамрӑк тухтӑрсем, 35 ҫула ҫитменнисем, районсенчи, ялсенчи пульницӑсене ӗҫлеме каяҫҫӗ.
Кӑҫал ав ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 7 ҫамрӑк тухтӑр миллионер пулса тӑнӑ. Вӗсем халӗ районсенчи пульницӑсенче ӗҫлеҫҫӗ. Вӗсен йышӗнче — 2 стоматолог, 2 терапевт, фтизиатр тата ортопед травматолог. Ҫамрӑк ҫав тухтӑрсем Шупашкар, Елчӗк, Красноармейски, Канаш районӗсенче ӗҫлеҫҫӗ.
Сӑмах май, программа ӗҫлеме пуҫланӑранпа Чӑваш Енре 193 ҫамрӑк специалист 1 миллион тенкӗ илнӗ.
Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри халӑх йышӗ 1 миллион та 240 пин ҫынпа танлашнӑ. Ку вӑл 2011 ҫулхинчен 10 пин те 534 ҫын, е 0,8 процент, чакнине пӗлтерет.
Ялта пурӑнакансен шучӗ ҫулталӑкра 6 пин ҫын (1,2 процент) сахалланнӑ, хуларисен 2,6 пин (0,3 процент) нумайланнӑ. Халӑхӑн йышӗнче хула ҫыннисем 60,2 процент йышӑнаҫҫӗ, ялтисем — 39,8 процент.
Юлашки вӑхӑтра ачасем ҫураласси йышланнӑ. 2013 ҫулта 2011-мӗшӗнчинчен 1 186 пепке ытларах кун ҫути курнӑ: пӗлтӗр 17 пин 351 ача ҫуралнӑ. Ҫураласлӑх коэффициенчӗ 8,5 процент хушӑннӑ. Ялта хуларинчен яланхиллех нумайрах ҫуратаҫҫӗ.
Пӗлтӗр халӑх шучӗ Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Улатӑр, Етӗрне, Патӑрьел, Ҫӗмӗрле районӗсенче уйрӑмах чакнӑ. Вӗсенче йыш 3 процентран пуҫласа 2,2 процент таран катӑлнӑ. Шупашкар, Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисемпе Шупашкар районӗнче халӑх шучӗ йышланнӑ.
Ӗҫлеме пултарайманнисем яллӑ вырӑнта хуларинчен 1,3 процент нумайрах.
Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Шуркасси ялӗнче Евгенийпе Ирина туй кӗрлеттернӗ. Уяв хӑйне евӗр иртнӗ. Туйра чӑвашсен йӑли-йӗркине тӗпе хунӑ.
Шуркассине ҫав кун Елчӗк районӗнчи «Алмантай» фольклор ушкӑнӗ килнӗ, туй хӑнисене «Эй, туй килет, туй килет!» программӑпа паллаштарнӑ. Унпа килӗшӳллӗн, анатри чӑвашсен туй юррисене шӑрантарнӑ. Куракансем «Алмантай» ушкӑна питӗ ӑшшӑн йышӑннӑ. Хӑшӗ-пӗри чӑвашсен ӗлӗкхи туй йӑли-йӗркипе пӗрремӗш хут паллашнӑ.
Халӑх «Алмантай» ушкӑнӑн хушпӑвӗсене, тухйисене, тевечӗсене, ӗлӗкхи ҫи-пуҫне кӑсӑклансах сӑнанӑ. Ҫамрӑк мӑшӑр кунашкал туйпа питӗ кӑмӑллӑ юлнӑ.
Сӑнсем (4)
Республикӑри районсенчи ял хуҫалӑхӗсем вырмана тухма майӗпен хатӗрленеҫҫӗ. Нумаях пулмасть Елчӗк районӗ вырмана тухнине пӗлтернӗччӗ.
Утӑ уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнче те комбайнсем уй-хирелле васканӑ. Кунти «Рассвет» АУО вырмана малтан тухнӑ. Тыр-пула Сергей Ананьевич Максимов «Акрос» комбайнпа вырать.
Паянхи кун тӗлне 5 гектар ҫинчи кӗрхи тулла вырса кӗртнӗ. 1 гектартан 20 центнер вырса илнӗ. Ку — пуҫламӑшӗ кӑна-ха. Хуҫалӑхӑн 1299 гектар лаптӑк ҫинчи тыр-пулла вырмалла. Ҫак ӗҫе виҫӗ комбайн пурнӑҫлӗ. Вӗсенчен пӗрине ҫак кунсенче ҫеҫ туяннӑ.
Сӑнсем (6)
Чӑваш Енри 9 районта пушар тухас хӑрушлӑх IV класс пулнине палӑртнӑ. Чи пысӑк класс пиллӗкмӗш шутланать. Шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑран Улатӑр, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Комсомольски, Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Тӑвай районӗсенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк пулнине палӑртнӑ.
Республикӑра вӑрмансене ятарлӑ хурал сыхлать. Пушар хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркине пӑхӑнман ҫынсене дисциплинарлӑ, административлӑ явап тыттарма пултарӗҫ. Хӑш-пӗр тӗслӗхпе пуҫиле ӗҫ те пуҫарма пултараҫҫӗ.
Йӗркене пӑснӑ граждансене 2–4 пин тенкӗлӗх штрафлама ирӗк пур. Должноҫри сӑпатсене – 15–30 пин тенкӗлӗх. Юридици сӑпачӗсен 400 пин тенкӗрен пуҫласа 1 миллион тенкӗ таран штраф тӳлеме тивӗ.
Паян Елчӗк районӗнче Наци ӗҫӗсен канашӗн тата Тӗн енӗпе ӗҫлекен канашӗн пӗрлехи ларӑвӗ иртнӗ. Унта тухса калаҫнӑ районти культурӑпа кану центрӗн методисчӗ София Тинякова каланӑ тӑрӑх культурӑпа кану учрежденийӗсен тӗрлӗ халӑх тата тӗн ҫыннисен хушшинчи туслӑха ҫирӗплетессишӗн ӗҫлесси, наци йӑли-йӗркине наци ӑнланӑвне ҫирӗплетесси тӗп тӗллев тесе палӑртнӑ. Ҫавна пурнӑҫа кӗртессишӗн районта тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ, наци культурине упраса хӑварма тата аталантарма майсем туса панӑ-мӗн.
Тӗн ҫыннисем те унта хутшӑннӑ. Вӗсем те епле ӗҫсем пурнӑҫлани пирки каласа кӑтартнӑ. Чӑваш Республикин наци вулавӑшӗ, ав, Сергий Радонежский ҫуралнӑранпа 700 ҫул ҫитнӗ ятпа куҫса ҫӳрекен курав та хатӗрлесе илсе пынӑ.
+10.3 °C